Dlaczego nootropy nie zawsze działają?

Czym są kortykosteroidy?

Są to naturalne hormony steroidowe produkowane w ludzkim organizmie w nadnerczach. Wyróżnia się dwa typy kortykosteroidów: glikokortykosteroidy oraz mineralokortykoidy. Glikokortykosteroidy działają jako czynniki przeciwzapalne, przeciwalergiczne i zmniejszają odporność organizmu na stres. Mineralokortykoidy odpowiedzialne są za równowagę soli i wody w organizmie. Uważa się, że to jednak glikortykosteroidy mają głównie wpływ na funkcje kognitywne. Podejrzewa się je o odgrywanie znaczącej roli w pamięci długotrwałej oraz koncentracji uwagi. Ich niski poziom powiązano ze spadkiem możliwości w tych obszarach funkcjonowania poznawczego. Jednak jak się okazuje, również ich podwyższony poziom daje podobny efekt.

Kortyzol i jego rola w organizmie

Głównym przedstawicielem glikokortykosteroidów jest kortyzol. Przy normalnych obciążeniach organizmu jego działanie jest dość łagodne. Polega między innymi na szybkim sposobie zwiększenia poziomu glukozy w mózgu i krótkotrwałym podniesieniu energii. Odpowiada także za prawidłowy metabolizm tłuszczów, białek i węglowodanów. Efekty jego działania można zauważyć po przebudzeniu, kiedy jego poziom u zdrowej osoby jest najwyższy, co ma nas przygotować przed trudami nadchodzącego dnia. Krótkoterminowo odpowiada także za tworzenie pamięci emocjonalnej.

Wysoki poziom kortyzolu o poranku

Krzywa kortyzolu u osób zdrowych posiada najwyższe wartości z rana, kilka godzin po wschodzie słońca. Najniższe wartości osiąga o 3 w nocy po czym rośnie aby maksimum osiągnąć o 8 rano. Jeżeli zdarza Ci się obudzić w środku nocy w stanie niepokoju, może to być znak, że poziom Twojego kortyzolu wzrasta zbyt szybko. Może to być spowodowane gdy:

• rzadko zdarza Ci się przesypiać całą noc
• masz gonitwę myśli w trakcie pobudki
• jesteś nerwowy w godzinach porannych
• masz spadki energii w przedpołudnie

Wysoki poziom kortyzolu w ciągu dnia

Tak jak już zostało wspomniane wcześniej, wysoki poziom kortyzolu jest odpowiedzią na czynniki stresogenne tj. zanieczyszczenie środowiska, niewystarczająca ilość snu czy “goniące” terminy w pracy. Podwyższony poziom kortyzolu przez dłuższy okres czasu może być powiązany z duża ilością wypijanej kawy czy brakiem węglowodanów w ciągu dnia. Objawia się to tym, że jesteś pobudzony ale Twoje nadnercza są przemęczone. Czujesz, że:

• jesteś ciągle spóźniony w nadrabianiu zaległości
• jesteś jednocześnie pobudzony i wyczerpany
• ludzie zwracają uwagę na to, że szybko mówisz
• łatwo się irytujesz i podchodzisz mało entuzjastycznie do wykonywanych czynności

Wysoki poziom kortyzolu w godzinach wieczornych

Jeżeli zdarza Ci się prowadzić gorące debaty polityczne o 9 wieczorem lub dajesz ostry wycisk na siłowni, możesz być prawie pewny, że poziom Twoje kortyzolu w godzinach kiedy powinien opadać szybuje mocno w górę. Do niektórych oznak wysokiego poziomu kortyzolu w godzinach wieczornych należą:

• trudności z zasypianiem (mijają godziny zanim zaśniesz)
• jesteś kłótliwy i nerwowy wieczorami
• wpędzasz się w nocną pracę, oglądanie tv i przeglądanie internetu co jeszcze skutkuje podwyższeniem poziomu kortyzolu

Niski poziom kortyzolu w ciągu całego dnia

Utrzymywanie się kortyzolu przez dłuższy okres czasu na wysokim poziomie może doprowadzić do jego całkowitego spadku. Dochodzi wtedy do wyczerpania nadnerczy, którego przyczyną jest długotrwały i intensywny stres, długie okresy niedostatecznego snu a także ogólny brak wypoczynku fizycznego i psychicznego. Niektóre objawy niskiego poziomu kortyzolu to:

• pomimo wystarczającej ilości snu jesteś codziennie senny i zmęczony
• aby sie pobudzić wypijasz mocną kawę i intensywnie ćwiczysz
• jednak efekt jest tylko chwilowy i niezbyt zadowolający
• zasypiasz dosłownie wszędzie, nawet w pracy

Długotrwały wzrost poziomu kortyzolu

Problem pojawia się, gdy jego uwalnianie utrzymuje się przez dłuższy okres czasu (głównie wskutek stresu) co wiąże się z szeregiem negatywnych efektów fizjologicznych. Najgroźniejsze z nich to podwyższone ciśnienie krwi, przyrost masy ciała co bezpośrednio związane jest z zaburzeniami metabolizmu energetycznego oraz osłabienie układu odpornościowego. Może również blokować działanie insuliny, powodować przedwczesne starzenie skóry w wyniku rozpadu kolagenu oraz prowadzić do zaburzeń na tle seksualnym. Jednak co interesuje najbardziej użytkowników nootropów, to jego wpływ na funkcjonowanie mózgu. Długotrwała ekspozycja na kortyzol uszkadza komórki w hipokampie, co powoduje upośledzenie funkcji kognitywnych objawiające się trudnością w przetwarzaniu przechowywanych informacji. Podczas stresu trudniej się myśli, a w szczególnosci gdy mamy z nim często do czynienia, co właśnie związane jest kortyzolem. Warto zapamiętać, iż aby nootropy działały skutecznie, potrzebna jest znormalizowana jego ilość w organizmie. Zarówno podwyższony, jak i obniżony poziom kortyzolu zmniejsza skuteczność działania substancji nootropowych.

Objawy podwyższonego kortyzolu

• uczucie lęku i/lub stresu
• podwyższona temperatura ciała podczas odpoczynku
• niezdolność do utrzymania jednej myśli lub niemożność skupienia się
• podwyższone ciśnienie krwi
• nadmierne nagromadzenie tkanki tłuszczowej w okolicy pępka
• budzenie się wcześnie rano

Objawy obniżonego kortyzolu

• problemy z budzeniem się/wstawaniem
• problemy z koncentracją
• efekt zamglonego umysłu („brain fog”)
• brak motywacji do działania, energii na co dzień
• paradoksalna reakcja na substancje stymulujące

Posiadanie jednego lub więcej objawów nie oznacza od razu, że występuje u ciebie nienormalna reakcja kortyzolu na bodźce. Jednak jeśli jest taka możliwość, warto to sprawdzić.

Naukowe dowody

Standardowo już posiłkujemy się opracowaniami naukowymi, które dokładnie opisują i udowadniają, że to kortyzol jest głównym winowajcą tego, dlaczego sporo osób nie odczuwa działania nootropów lub odczuwa ich działanie bardzo słabo.

Jedno z badań na myszach wskazało, że adrenalektomia (czyli chirurgiczne usunięcie nadnercza) skutkuje obniżeniem działania nootropów (piracetamu, pramiracetamu, oksiracetamu, aniracetamu) do zera przy dawkach 1, 10, 1000 i 3000 mg/kg p.o. [3] W innym badaniu chemiczne hamowanie produkcji aldosteronu aminoglutetimidem oraz blokowanie receptorów aldosteronu powodowało również całkowity zanik działania nootropowego racetamów. Warto nadmienić, że inhibicja tych samych receptorów nie blokuje działania leków cholinomimetycznych na pamięć, co wskazuje na występowanie odmiennego mechanizmu. [6]

Podawanie doustne kortykosteronu hamowało pozytywny wpływ na pamięć Piracetamu, Pramiracetamu, Aniracetamu oraz Oksiracetamu w sposób zależny od dawki ale nie wpływało na pogorszenie wydajności w nauce. Poprawa pamięci przy podaniu fizostygminy, arekoliny i takryny (THA) została również zablokowana, co wskazuje na wspólny mechanizm działania tych środków prokognitywnych. [2]

Z kolei w badaniu na kurczakach wpływu działania nootropowego piracetamu na uczenie się i tworzenie pamięci wykazano ścisłą zależność między jego aktywnością a stężeniem kortykosteroidów i działaniem na odpowiednie receptory (MR – mineralokortykoidowe i GR – glukokortykoidowe). Stwierdzono podwyższony poziom kortykosteronu już 5 minut po wstrzyknięciu piracetamu. Ponadto domózgowe podanie antagonistów powyższych receptorów hamowało działanie piracetamu w konsolidacji pamięci. Pokazuje to na udział tych wewnatrzkomórkowych receptorów w tworzeniu pamięci długotrwałej. [4]

Pamięć jest osłabiana wskutek bardzo wysokich lub bardzo niskich poziomów kortyzolu, jedynie poziomy pośrednie nie mają na nią wpływu. Ta dość dziwna zależność związana jest z różnymi funkcjami jakie pełnią receptory mineralokortykoidowe oraz glukokortykoidowe, które wiążą kortyzol z różnym powinowactwem. W przeprowadzonych badaniach obserwowano funkcje tych receptorów z użyciem specyficznych antagonistów. Grupa młodych mężczyzn została poproszona o zapamiętanie emocjonalnych i neutralnych emocjonalnie zdjęć oraz tekstów (3 dni przed badaniem właściwym) pomiędzy 7:45 a 9:15 rano (wtedy gdy poziom kortyzolu wzrasta) zarówno po podaniu 400 mg blokera MR spirolaktonu (w dwóch po 200 mg o 23:00 oraz 4:00 rano) porównując z grupą placebo oraz podaniu blokera GR mifopristonu (200 mg o 23:00). Blokada receptorów MR osłabiała możliwość przypomnienia badanym tekstów i zdjęć (w szczególności emocjonalnych). Dla kontrastu – blokada receptorów GR skutkowała poprawą mozliwości pamięciowych w przypadku neutralnych zdjęć. Wyniki te wskazują na przeciwstawną rolę receptorów mineralokortykoidowych oraz glukokortykoidowych w odzyskiwaniu pamięci przy czym optymalne efekty uzyskuje się przy pośrednich poziomach kortyzolu, wysokiej aktywacji MR oraz niskiej aktywacji GR. [8]

Upośledzenie funkcji poznawczych często pojawia się u ludzi z depresją, u których występuje podwyższony poziom kortyzolu. Receptory mineralokortykoidowe są silnie eksprymowane w hipokampie oraz korze przedczołowej czyli w miejscach mózgu krytycznych dla pamięci, funkcji poznawczych oraz hamowania kortyzolu. W kolejnym eksperymencie zbadano, czy stymulacja MR fludrokortyzonem polepsza pamięć i funkcje poznawcze oraz czy zmniejsza wydzielanie kortyzolu u pacjentów z depresją i u zdrowych osobników. W badaniu wzięło udział 24 ochotników z depresją (w przerwie od leczenia) oraz 24 zdrowych ludzi w tym samym wieku i tej samej płci. Otrzymali oni po 0,4 mg fludrokortyzonu oraz placebo w randomizowanym badaniu z podwójną ślepą próbą. Zmierzono pamięć werbalną, pamięć wzrokowo-przestrzenną, funkcję wykonawczą, szybkość psychomotoryczną oraz wydzielanie kortyzolu w ślinie podczas testów między godzinami 14:00-17:00. Odnotowano znaczacą poprawę wydajności dla pamięci werbalnej i funkcji wykonawczej w grupie osób której podano fludrokortyzon w porównaniu do grupy placebo. Nie odnotowano wpływu na inne funkcje. U badanych z depresją odnotowano gorsze wyniki w przypadku szybkosci psychomotorycznej oraz funkcji wykonawczej. Fludrokortyzon zmniejszał wydzielanie kortyzolu w obu grupach oraz odnotowano znaczącą korelację między hamowaniem kortyzolu a polepszeniem pamięci werbalnej. Badanie to ukazuje kluczową rolę MR w przypadku pamięci werbalnej i wykonawczej oraz możliwość poprawy funkcji poznawczych zarówno u pacjentów z depresją jak i u osób zdrowych poprzez stymulację MR. [9]

W świetle nowych obserwacji wykazujących podwyższony poziom kortyzolu u pacjentów chorych na Alzheimera, zależność działania nootropowego od poziomu kortykosteroidów może być kluczem do wyjaśnienia, dlaczego tylko mały procent pacjentów z tą chorobą reaguje na środki nootropowe oraz leki cholinomimetyczne. [7]

Na podstawie powyższych badań można wyciągnąć nastepujące wnioski –  działanie nootropowe substancji zostaje zablokowane gdy:

• nadnercza zostają usunięte w przypadku myszy
• zostaje zablokowana synteza kortykosteroidów u myszy
• gdy następuje inhibicja receptorów mineralokortykosteroidowych
• u myszy dla których podano doustnie kortykosteron
• w przypadku ludzi inhibicja MR zaburza funkcje poznawcze a stymulacja MR polepsza funkcje poznawcze

W związku z powyższym można wyciągnąć luźną hipotezę na temat istnienia odrębnej grupy związków nootropowych, które mają działanie podobne do adaptogenów redukując stres zwanych Modulatorami / Agonistami Receptorów Minerolokortykoidowych.

Modulatory kortyzolu naturalnego pochodzenia

Oprócz aktywności fizycznej, istnieją również obiecujące suplementy pochodzenia naturalnego, które wykazują potencjał przy regulacji kortyzolu. Należą do nich:

1. Magnolia officinalis – kora magnolii stosowana od wieków w Tradycyjnej Medycynie Chińskiej zawiera dwie główne substancje aktywne tj. magnolol i honokiol, które odpowiadają za jej działanie przeciwstresowe i przeciwlękowe , a co za tym idzie – obniżające poziom kortyzolu. Okazuje się, że te dwie substancje posiadają również inne właściwości – ich potencjał antyoksydacyjny jest 1000-krotnie wyższy niż witamina E. Jakby tego było mało – poprzez modulowanie aktywności neuroprzekaźników i enzymów w mózgu (zwiększenie aktywności acetylotransferazy choliny, hamowanie acetylocholinesterazy i zwiększone uwalnianie acetylocholiny) przejawiają wyraźny efekt nootropowy. Wykazano również, że w wyższych dawkach magnolia działa jak depresant centralnego układu nerwowego.

2. L-teanina – popularny aminokwas występujący w liściach zielonej herbaty (Camellia sinensis). Jego unikalne właściwości jako niesedatywnego relaksanta polegają na zwiększeniu produkcji fal alfa w mózgu. Sprawia to, że jest ona niezwykle skuteczna przy zwalczaniu stresu i lęku bez wywoływania senności. Fale alfa są jednymi z czterech typów fal mózgowych i reprezentują stan zwany „zrelaksowaną czujnością”. Stan ten nie występuję podczas głębokiego snu oraz co bardzo istotne – w momentach wysokiego pobudzenia generowanego przez strach czy złość. L-teanina dodatkowo wykazuje działanie poprawiające koncentrację uwagi oraz zwiększające wydolność umysłową.

3. Epimedium (Horny Goat Weed) – roślina również używana w Tradycyjnej Medycynie Chińskiej już IV wieku naszej ery jako afrodyzjak. Badania ujawniły, że działa również jak adaptogen poprzez podwyższenie poziomów adrenaliny, noradrenaliny, serotoniny i dopaminy gdy są one niskie oraz obniżenie poziomu kortyzolu gdy jego poziom jest za wysoki. Wykazano również, że potrafi przywrócić do normalnego poziomu niskie wartości testosteronu oraz hormonu tarczycy co wyjaśnia jego wpływ na libido. W badaniach na zwierzętach Epidemium wykazywał również wzmocnienie kości, wzrostu masy mięśniowej oraz ubytku tłuszczu co wiąże się ze spadkiem poziomu kortyzolu.

4. Fitosterole – do tej grupy należą setki związków pochodzenia roślinnego budową przypominających cholesterol. Najczęstszymi fitosterolami obecnymi w diecie są beta-sitosterol, kampesterol i stigmasterol. Najlepszym sposobem na dostarczenie ich w odpowiedniej ilości jest spożywanie owoców, warzyw, nasion i orzechów, co oczywiście wiąże się z szeregiem dodatkowych korzyści. Fitosterole przejawiają zdolność modulowania układu odpornościowego, stanów zapalnych oraz poziom odczuwania bólu poprzez wpływanie na produkcję cytokin zapalnych, co również zwiazane jest z redukcją symptomów alergii oraz przerostu gruczoły krokowego. Znane jest wykorzystanie fitosteroli przez uczestników maratonów i innych stresujących wydarzeń do redukowania poziomu kortyzolu, utrzymania odpowiedniego poziomu DHEA oraz zapobiegania supresji układu immunologicznego, która występuje po takich aktywnościach. Warto dodać, że są one w pełni bezpieczne o ile są dopasowane odpowiendnio do płci (ponieważ występują one w formie męskiej i żeńskiej) w innym przypadku mogą doprowadzić do poważnych powikłań.

5. Fosfatydyloseryna (PS) – należy do fosfolipidów i jest główie skoncentrowana w komórkach mózgowych oraz błonach komórkowych pełniąc kluczową rolę w metabolizmie mięśni oraz funkcjonowaniu układu immunologicznego. Badania wykazały również udział PS w modulowaniu nadprodukcji kortyzolu, zwłaszcza po intensywnym wysiłku fizycznym. Istnieje wiele dowodów na to, że w mniejszych dawkach suplementacja fosfatydyloseryną może przyczynić się do poprawy funkcji poznawczych i zmniejszenia symptomów depresji. Przy większych dawkach potrafi zredukować poziom kortyzolu o 15-30% po intensywnym wysiłku fizycznym. Z uwagi na to, że kortyzol ma działanie kataboliczne na tkankę mięśniową, jest często stosowany przez sportowców w celu powstrzymania utraty masy mięśniowej. Dodając do tego antydepresyjne działanie fosfatydyloseryny oraz polepszające funkcjonowanie mózgowe, może być stosowany również przez osoby prowadzące stresujący tryb życia.

6. Tyrozyna – należy do aminokwasów endogennych, który ujawnił swój potencjał antystresowy oraz przeciwdziałający zmęczeniu i zwiększający wydajnośc fizyczną i psychiczną. Z uwagi na to, że przewlekły stres zmniejsza poziomy neuroprzekaźników tj. adrenaliny, noradrenaliny i dopaminy, powiązano to właśnie ze spadkiem możliwości umysłowych. Tyrozyna z kolei stanowi subtrat do syntezy tych neuroprzekaźników więc w znacznym stopniu przyczynia się do poprawy funkcjonowania mózgowego. Wiele badań na ludziach i zwięrzetach potwierdziło to przypuszczenia, ukazując działanie poprawiające funkcje kognitywne w warunkach stresowych, wydolnośc fizyczną, działanie antydepresyjne oraz modulowanie odpowiedzi na stres w niekorzystnych warunkach.

Wysoko przyswajalną formę l-tyrozyny (NALT) znajdziesz pod TYM LINKIEM.

7. Aminokwasy rozgałęzione (BCAA) – są to trzy aminokwasy: walina, leucyna i izoleucyna. Codziennie ich dostarczanie w odpowiedniej ilości, czy to z pożywieniem czy w suplementacji daje szereg korzyści, tj. zwiększenie wytrzymałości i energii, redukcja zmęczenia, poprawa sprawności umysłowej, zapobieganie supresji układu immunologicznego oraz przeciwdziałanie katabolizmowi mięśni po intensywnym wysiłku. W badania BCAA wykazały również utrzymanie odpowiedniego stężenia glutaminy we krwi – aminokwasu stosowanego jako paliwo w komórkach układu odpornościowego. Dodatkowo ujawniono również korzystny wpływ na przeciwdziałanie wzrostu kortyzolu oraz spadku testosteronu w warunkach stresowych.

Suplementy kontrolujące poziom HSD

HSD jest enzymem zlokalizowanym w komórkach tłuszczowych odpowiedzialnym za przemianę nieaktywnego kortyzolu w aktywny kortyzol, co jest zarazem sygnałem do magazynowania tłuszczu. Dlatego jego nadaktywność związana jest z otyłością. Syntetyczne związki hamujące jego aktywność będą dostępne na rynku dopiero za 5-10 lat, jednak istnieją skuteczne, naturalne odpowiedniki. Należą one do grupy flawonoidów i można jest znaleźć np. w soku z grejpfruta (naringerina), lukrecji (glicyryzyna), soi (daidzeina i genisteina), jabłkach (kwercetyna) oraz chińskich ziołach leczniczych tj. Perillae frutescens , Zizyphus vulgaris i Scutellaria baicalensis. Wyjątkową podgrupą związków są tak zwane polimetoksylowane flawony (PMFs), w szczególności: tangerytyna i sinensytyna stanowiące klasę „superflawonoidów”. Pochodzą one ze skórek owoców cytrusowych i wykazują w przybliżeniu 3-krotnie mocniejsze działanie w skuteczności obniżania poziomu HSD i poziomu cholesterolu (w badaniach klinicznych spadek o 20-30%) w porównaniu do reszty flawonoidów. Dodatkowo są bardzo bezpieczne i w przeciwieństwie do innych flawonoidów (np. naringiny z grejpfruta) nie wchodzą w interakcje z lekami metabolizowanymi w wątrobie. W badaniu przeprowadzonym na ludziach z umiarkowaną nadwagą z użyciem ekstraktu z korzenia Erycoma jako PMF do hamowania aktywności HSD a tym samym zmniejszenia stężenia ogólnoustrojowego i miejscowego kortyzolu (w watrobie i tkance tłuszczowej) a także promowania kontroli cukru we krwi i utraty masy ciała przy dłuższym podawaniu odnotowano zmniejszenie poziomu kortyzolu o 20%, cholesterolu o 20%, masy ciała o 5%, tkanki tłuszczowej 6%, polepszenia nastroju o 25% oraz zmniejszenia uczucia zmęczenia o 48%.

Suplementy kontrolujące poziom testosteronu

Z uwagi na to, że testosteron jest uznawany za „alter ego” kortyzolu, ponieważ gdy poziom jednego rośnie to równolegle drugiego spada, regulując jego ilość można wpływać również na ilość kortyzolu a co za tym idzie odpowiednio modulować odpowiedź na stres. Ponadto testosteron jest ważnym czynnikiem regulującym nastrój, funkcje mózgowe, popęd seksualny, masę mięśniową oraz ogólne tempo metabolizmu. Do skutecznych środków, które utrzymują testosteron na optymalnym poziomie są: DHEA, Eurycoma, cynk, Cordyceps, sprzężony kwas linolowy oraz HMB.

Cordyceps znajdziesz w naszym sklepie pod TYM LINKIEM.

HMB znajdziesz w naszym sklepie pod TYM LINKIEM.

Adaptogeny

Jest to grupa roślin i grzybów, których główną i wspólną cechą jest zdolność dostosowania organizmu do stresujących warunków środowiska. Pomimo tego, że dokładny mechanizm działanie nie jest jeszcze znany, to część z nich wykazuje oddziaływanie na gruczoły znajdujące sie w nadnerczach czyli miejsce gdzie wytwarzany jest kortyzol. Część związków wyizolowanych z tych ziół podczas badań wykazała działanie buforujące i przeciwdziałające przesadnej reakcji nadnerczy na stres i tym samym zmniejszenie wydzielania kortyzolu z jednoczesnym pobudzaniem ich aktywności w okresach zmęczenia i niskich poziomach energii. Najbardziej znane adaptogeny to: Żeń-szeń, Ashwagandha, Różeniec górski, Traganek błoniasty, Suma, Cytryniec chiński oraz azjatyckie grzyby (Reishi, Maitake, Shiitake).

Żeń-szeń znajdziesz u nas pod TYM LINKIEM.

Cytryniec chiński znajdziez u nas pod TYM LINKIEM.

Różeniec górski znajdziesz u nas pod TYM LINKIEM.

Środki o działaniu uspokajającym i przeciwdepresyjnym

W tej grupie znajdziemy preparaty, których działanie jest bezpośrednio wymierzone w główny czynnik powodujący wzrost kortyzolu – stres. Mają one również działanie antydepresyjne, przeciwlękowe oraz potencjał w leczeniu bezsenności. Należa do nich: Melatonina, Waleriana, Gotu Kola, Dziurawiec, 5-HTP oraz SAM-e.

Gotu Kola jest dostępna u nas pod TYM LINKIEM.

5-HTP jest dostępne u nas pod TYM LINKIEM.

SAM-e jest dostępne u nas pod TYM LINKIEM.

Podsumowanie

Powyższy tekst tylko potwierdza w sposób bardziej specjalistyczny, że bez zdrowego trybu życia, czego warunkiem jest odpowiednia dieta, sen i ruch, efekt przyjmowania nootropów może nas rozczarować. Co ciekawe, oprócz wymienionych symptomów nieodpowiedniego poziomu kortyzolu, brak pożądanego efektu nootropowego również do takich oznak należy. Przy podniesionym poziomie możemy przyjmować odpowiednie suplementy, medytować oraz zwiększyć swoją aktywność fizyczną. Przy niskim kortyzolu, paradoksalnie, zalecane jest odstawienie substancji stymulujących, przebadanie pracy tarczycy oraz zmiana stylu życia. Ważne jest zadbanie o odpowiedni odpoczynek. Najlepszym wyjściem jest zaprzestanie używania substancji stymulujących na dłuższy czas. Na początek warto przestawić się na delikatniejsze stymulanty, takie jak zielona herbata. Jednak zgodnie z przysłowiem – „lepiej zapobiegać niż leczyć”. Dlatego też dbajmy o nasze fundamenty gwarantujące prawidłowe funkcjonowanie umysłowe aby cieszyć się pełnym spektrum działania środków nootropowych.

Teksty źródłowe

1. Kirschbaum C, Wolf OT, May M, Wippich W, Hellhammer DH.”Stress- and treatment-induced elevations of cortisol levels associated with impaired declarative memory in healthy adults.” Life Sciences, Vol. 58, No. 17, pp. 1475-1483, 1596
2. Mondadori C, Ducret T, Häusler A.”Elevated corticosteroid levels block the memory-improving effects of nootropics and cholinomimetics.”Psychopharmacology (Berl). 1992;108(1-2):11-5.
3. Mondadori C,Ducret T,Petschke F, “Blockade of the nootropic action of piracetam-like nootropics by adrenalectomy: an effect of dosage?”Pharmaceutical Research Department, CIBA-GEIGY Limited, Basle, Switzerland
4. Loscertales M1, Rose SP, Daisley JN, Sandi C.”Piracetam facilitates long-term memory for a passive avoidance task in chicks through a mechanism that requires a brain corticosteroid action.”Eur J Neurosci. 1998 Jul;10(7):2238-43.
5. Mondadori C, Häusler A.”Aldosterone receptors are involved in the mediation of the memory-enhancing effects of piracetam.”Brain Res. 1990 Aug 6;524(2):203-7.
6. Mondadori C, Bhatnagar A, Borkowski J, Häusler A. “Involvement of a steroidal component in the mechanism of action of piracetam-like nootropics.” Brain Res. 1990 Jan 1;506(1):101-8.
7. Mondadori C.In search of the mechanism of action of the nootropics: new insights and potential clinical implications.Life Sci. 1994;55(25-26):2171-8.
8. Ulrike Rimmele, Luciana Besedovsky, Tanja Lange and Jan Born “Blocking Mineralocorticoid Receptors Impairs, Blocking Glucocorticoid Receptors Enhances Memory Retrieval in Humans”Neuropsychopharmacology (2013) 38, 884–894; doi:10.1038/npp.2012.254; published online 23 January 2013
9. Otte C, Wingenfeld K, Kuehl LK, Kaczmarczyk M, Richter S, Quante A, Regen F, Bajbouj M, Zimmermann-Viehoff F, Wiedemann K, Hinkelmann K.”Mineralocorticoid receptor stimulation improves cognitive function and decreases cortisol secretion in depressed patients and healthy individuals.”Neuropsychopharmacology. 2015 Jan;40(2):386-93. doi: 10.1038/npp.2014.181. Epub 2014 Jul 18
10. http://cortisolconnection.com/
11. http://peaknootropics.com/corticosteroid-levels-racetam-nootropics/
12. http://corpina.com/cortisol-lowering-levels-brains-sake/
13. https://experiencelife.com/article/the-cortisol-curve/